Grote verschillen in kwaliteit van prostaatoperaties in Nederlandse ziekenhuizen

Gepubliceerd op 15/11/2023 22:00 in Binnenland

Uit onderzoek van promovendus Maike Schepens van het Leiden UMC is gebleken dat de kwaliteit van prostaatoperaties in Nederlandse ziekenhuizen sterk varieert. Dit heeft als gevolg dat het ene ziekenhuis veel meer patiënten met incontinentie achterlaat dan het andere ziekenhuis. De bevindingen van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift European Urology Open Science.

Voor het onderzoek werden patiënten gevolgd tussen 2016 en 2020 in 19 ziekenhuizen die prostaatoperaties uitvoerden. Bij het beste ziekenhuis werd bijna 20 procent van de patiënten incontinent na een prostaatverwijdering. In het slechtst presterende ziekenhuis was dit percentage ruim 84 procent.

De verschillen in kwaliteit tussen de ziekenhuizen werden in kaart gebracht door een analyse van de declaratiedata van zorgverzekeraar Zilveren Kruis. Hierbij werd gekeken of patiënten kosten declareerden voor middelen tegen incontinentie, om zo vast te stellen of er sprake was van incontinentie na de operatie.

Na eerder onderzoek van Schepens in 2018 werd besloten om behandelcentra te verplichten meer operaties uit te voeren. De norm werd verhoogd van twintig naar honderd operaties per jaar. De gedachte hierachter was dat hoe vaker een arts een operatie uitvoert, des te beter hij hierin wordt. Echter, sinds 2018 is het landelijke percentage incontinente patiënten na een operatie nauwelijks afgenomen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat de patiënten in het recente onderzoek gemiddeld ouder waren. Leeftijd is namelijk een belangrijke risicofactor voor incontinentie. Het is dus aannemelijk dat de kwaliteit van de artsen enigszins is verbeterd, aangezien het aantal patiënten met incontinentie gelijk is gebleven en niet is gestegen.

De Patiëntenfederatie en de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties maken zich zorgen over de grote verschillen in kwaliteit van prostaatoperaties en stellen dat dit leidt tot ongelijkheid in de zorg. Volgens hen moeten patiënten geluk hebben om in de buurt van een ziekenhuis met goede resultaten te wonen. Momenteel zijn de resultaten van operaties niet openbaar.

Binnen de beroepsgroep van urologen veroorzaakt dit onderzoek ongemak, omdat sommige artsen geconfronteerd worden met het feit dat zij aanzienlijk slechter presteren dan hun collega's.

Uroloog Rik Somford, voorzitter van de werkgroep oncologische urologie bij de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU), is van mening dat alleen focussen op incontinentie te beperkt is. Hij benadrukt dat het succes van de operatie ook afhangt van andere factoren, zoals het succesvol verwijderen van de hele tumor. Desondanks erkent hij dat het risico op incontinentie aanzienlijk verschilt. Zo is de kans op incontinentie bij ziekenhuizen die jaarlijks honderden operaties uitvoeren 52 procent kleiner dan bij ziekenhuizen die net boven de norm van 100 operaties zitten.

Volgens Somford is het belangrijk dat alle urologen, ongeacht hun ervaring, leren van artsen die goede resultaten behalen, zowel binnen als buiten hun eigen ziekenhuis. Hij pleit ervoor om informatie van zorgverzekeraars vaker en gebruiksvriendelijker beschikbaar te stellen, zodat deze kan worden opgenomen in de kwaliteitsregistratie die dit jaar is gestart.

Patiëntenorganisaties zijn echter teleurgesteld over deze reactie. Volgens hen hadden urologen en ziekenhuizen al veel eerder actie moeten ondernemen om de nodige verbeteringen door te voeren. Ze pleiten al s