Overheid moet burgers actiever informeren over toeslagen en regelingen

Gepubliceerd op 15/11/2023 14:00 in Binnenland

De Nationale ombudsman en Sociaal Werk Nederland roepen de overheid op om burgers actiever te informeren over hun recht op toeslagen en regelingen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat steeds meer mensen voorzieningen mijden uit wantrouwen tegenover de overheid.

Marloes de Bie van 'Kansrijk Oost en Kansrijk Groningen' merkt op dat de angst om een fout te maken bij het aanvragen van een voorziening of regeling toeneemt. Dit komt doordat mensen vrezen voor boetes of het moeten terugbetalen van grote bedragen. Via het 'Kansrijk Oost en Kansrijk Groningen'-project kunnen minima financieel advies en hulp krijgen bij het aanvragen van voorzieningen.

Hoewel er geen exacte cijfers zijn, blijkt uit het onderzoek van de Nationale ombudsman dat mensen specifieke voorzieningen of toeslagen niet meer aanvragen, terwijl ze er wel recht op hebben. Een bekend voorbeeld hiervan is de kinderopvangtoeslagaffaire, waarbij de overheid is doorgeschoten in zijn fraudebeleid. Dit heeft ervoor gezorgd dat het vertrouwen in de overheid in het algemeen is afgenomen.

Het Diaconaal Platform Ede herkent het wantrouwen dat mensen hebben tegenover de overheid. Bij de actie 'Ede geeft warmte' werd bijvoorbeeld 100.000 euro ingezameld, maar sommige gezinnen wilden dit geld niet aannemen vanwege de associatie met de overheid. Dit terwijl het project en het inloopspreekuur juist niet van de overheid zijn. Het gebrek aan computervaardigheden, taalproblemen of laaggeletterdheid zorgt er ook voor dat mensen afhaken. Het houden van het inloopspreekuur op een makkelijk bereikbare locatie in een woonwijk verlaagt de drempel.

Het wordt mensen steeds moeilijker gemaakt om het overzicht te behouden door de veelheid aan regelingen. Verschillende organisaties zoals het Jeugdfonds Sport en Cultuur, Stichting Leergeld en de gemeente bieden verschillende hulp aan, wat verwarrend kan zijn. Hierdoor kunnen mensen het recht op bepaalde regelingen of toeslagen mislopen.

De organisatie WIJS Groningen ziet bij haar inlooppunten dat gezinnen vaak grote bedragen aan huur- of zorgtoeslag moeten terugbetalen, omdat ze niet op de hoogte waren van het doorgeven van een inkomenswijziging. Dit zorgt voor veel verdriet, stress en onbegrip bij de cliënten. Guillaume Maat van WIJS Groningen geeft aan dat hij ook liever een ander systeem had gezien, waarbij terugbetalen niet nodig zou zijn.

Sociaal Werk Nederland maakt zich zorgen over de groeiende groep mensen die geen hulp meer vragen of de weg niet meer weten. Sociaal werkers zijn steeds vaker bezig met 'noodhulp' en het regelen van basisbehoeften, in plaats van mensen te helpen bij het vinden van gemeentelijke ondersteuningspotjes en toeslagen. Deze organisatie benadrukt dat het niet alleen gaat om een paar mensen, maar om miljoenen.

De overheid moet volgens de Nationale ombudsman haar plicht nakomen om burgers beter te informeren over bepaalde voorzieningen. Hoewel er na de toeslagenaffaire wel verbeteringen zijn doorgevoerd, is het volgens de Nationale ombudsman nog niet voldoende. Het nieuwe kabinet moet vaker, eerder en beter luisteren naar haar burgers en de vraag 'Wat heb je nodig?' niet overslaan.

Uit schattingen blijkt dat bijna 70 procent van de mensen met een Wajong-uitkering geen beroep doet op toeslagen, terwijl ze er wel recht op hebben. Dit komt doordat ze bang zijn om toeslagen te moeten terugbetalen, denken er geen recht op te hebben of niet weten hoe ze een toeslag moeten aanvragen.