Monument ter herdenking van de grootste razzia uit de Tweede Wereldoorlog in Nederland onthuld in Rotterdam

Gepubliceerd op 10/11/2023 11:00 in Binnenland

Op 10 en 11 november 1944 vond de grootste razzia plaats in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze razzia vond plaats in Rotterdam en Schiedam en resulteerde in de arrestatie en deportatie van 52.000 jongens en mannen. Dit betekende dat 80 procent van de mannelijke bewoners in de leeftijdsgroep van 17 tot 40 jaar werd opgepakt. De meeste mannen werden tewerkgesteld als dwangarbeiders in Duitsland. Als gevolg hiervan werden duizenden gezinnen achtergelaten zonder kostwinner, wat vooral schrijnend was in de aanloop naar de Hongerwinter.

Vandaag wordt er aan de Parkkade in Rotterdam een monument onthuld ter nagedachtenis aan de razzia. Het monument is bedoeld om deze dramatische gebeurtenis uit de Nederlandse geschiedenis te herdenken, aangezien deze bij velen onbekend is gebleven. Bij de razzia vielen enkele doden en naar schatting keerden 500 tot 600 mannen nooit terug van hun dwangarbeid. Zij overleden als gevolg van uitputting, ziekte, gebrekkige verzorging, ongelukken en bombardementen van de geallieerden op spoorlijnen en Duitse fabrieken waar ze werkzaam waren.

De oprichting van het monument is het initiatief van René Versluis en Jan Willem Cleijpool, die beiden een persoonlijk verband hebben met de razzia. Beiden vaders van de oprichters werden destijds opgepakt en gedeporteerd. In 2010 ontdekte Versluis het oorlogsdagboek van zijn vader, waarin hij beschreef wat hij tussen 10 november 1944 en 5 mei 1945 had meegemaakt. Deze ontdekking inspireerde Versluis om het hele verhaal, niet alleen dat van zijn vader maar ook dat van zijn kameraden, te delen. Ondanks het bestaan van een kleine plaquette op de RET-remise aan de Kootsekade, was er nog geen grootschalig monument ter herdenking van de razzia.

Officieel werd de razzia uitgevoerd vanwege de Arbeitseinsatz, de gedwongen tewerkstelling van arbeiders onder de nazi's om de oorlogseconomie draaiende te houden. Echter, de werkelijke reden was het voorkomen van aansluiting van jonge mannen bij de bevrijders tijdens de naderende geallieerde invasie. De Duitsers wilden voorkomen dat zij werden verrast, zoals eerder was gebeurd in Frankrijk en België. Daarom was Rotterdam, met zijn overbevolking als gevolg van het bombardement en het samenwonen van meerdere gezinnen in één huis, een strategische locatie voor de razzia.

De dreiging van geweld speelde ook een belangrijke rol bij het slagen van de razzia. Pamfletten werden verspreid met de waarschuwing dat er zou worden geschoten op degenen die werden ontdekt of probeerden te vluchten. Bovendien waren de inwoners van Rotterdam nog steeds getraumatiseerd door het bombardement en de executie van verzetsstrijders, waarvan de lijken op straat moesten blijven liggen.

Na de razzia wilden de nazi's ook jonge mannen uit andere Nederlandse steden tewerkstellen, maar mede door de waarschuwingen van Radio Oranje nam het aantal onderduikers in andere steden drastisch toe. Dit had ook gevolgen voor de invulling van belangrijke beroepen die plotseling niet meer konden worden ingevuld.

Waarom deze grote gebeurtenis zo lang buiten de Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog is gebleven, heeft Versluis enkele verklaringen. Getuigen van de razzia, met name Rotterdammers, spraken er zelden over vanwege de verschrikkingen die zij hadden meegemaakt. Bovendien had de wederopbouw van het land na de o