Europees Parlement en EU-lidstaten bereiken akkoord over afgezwakte natuurherstelwet

Gepubliceerd op 10/11/2023 04:00 in Binnenland

Het Europees Parlement en de 27 EU-lidstaten hebben gezamenlijk een akkoord bereikt over de natuurherstelwet van voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans. Dit akkoord betreft echter een sterk afgezwakte versie van het oorspronkelijke plan van Timmermans.

Het hoofddoel van deze wet is het herstellen van aangetaste natuur binnen de Europese Unie. Daarnaast bevat de wet voorstellen om de biodiversiteit op landbouwgrond te verbeteren. Volgens de Europese Commissie is deze wet hard nodig, omdat 81 procent van de natuurgebieden in een slechte staat verkeert.

In het akkoord is bepaald dat de lidstaten in 2030 moeten beginnen met het herstel van 30 procent van de natuur die in slechte staat verkeert, waarbij Natura2000-gebieden prioriteit krijgen. Dit percentage zal geleidelijk worden verhoogd, zodat de landen uiteindelijk in 2050 bezig zijn met 90 procent van deze gebieden.

Voorafgaand aan het akkoord vond er maandenlang stevig debat plaats. Vóór de zomer waren de landen het onderling moeizaam eens geworden over wat zij als acceptabel beschouwen. Nederland stemde destijds niet in met het voorstel, hoewel er wel een meerderheid achter kon staan na aanzienlijke aanpassingen.

Het Europees Parlement had eveneens moeite met het wetsvoorstel. Het leek er zelfs op dat de wet volledig zou sneuvelen, maar uiteindelijk stemde een nipte meerderheid voor de wet. Het Europees Parlement drong echter nog meer aan op aanpassingen dan de lidstaten. Hierdoor was het al duidelijk dat de uiteindelijke wet veel minder ingrijpend zou zijn dan Timmermans oorspronkelijk had beoogd.

Hoewel de wet doelen voor biodiversiteit in de landbouw bevat, zijn hier geen harde percentages aan gekoppeld. In het oorspronkelijke plan was het doel om de biodiversiteit op 10 procent van de landbouwgrond te verbeteren.

Daarnaast zijn in het akkoord ook afspraken vastgelegd over het planten van bomen (drie miljard stuks vóór 2030). Bovendien moeten in 2030 veel door de mens geplaatste obstakels in rivieren zijn verwijderd, zodat er minimaal 25.000 kilometer aan rivieren vrij kan doorstromen.

Het oorspronkelijke plan bevatte ook een zogenaamd verslechteringsverbod, wat inhield dat de kwaliteit van bepaalde natuur niet verder mocht achteruitgaan. Dit verbod is echter geschrapt in het uiteindelijke compromis en vervangen door een inspanningsverplichting. Landen moeten dus hun best doen om te voorkomen dat natuurgebieden verslechteren.

Met name dit element zorgde voor blijvende weerstand in Nederland, zelfs in afgezwakte vorm. Het kabinet vreesde dat een inspanningsverplichting via de rechter beperkende maatregelen zou kunnen opleggen aan bijvoorbeeld bouwprojecten. Ondanks dat er al uitzonderingen waren opgenomen in de wet voor bouwprojecten die het openbaar belang dienen, zoals windmolens voor het behalen van klimaatdoelen.

Nu het akkoord is bereikt tussen het parlement en de lidstaten, moet de wet nog formeel worden goedgekeurd door de Raad van ministers en het Europees Parlement. Deze stemmingen zijn meestal een formaliteit, maar nu is de uitkomst nog niet volledig voorspelbaar. Dit hangt af van de steun van de Europese christendemocraten in het Europees Parlement. Alleen als voldoende leden van hen voorstemmen, zal de wet daadwerkelijk worden aangenomen.