Ratten tonen verbeeldingskracht vergelijkbaar met mensen in nieuwe studie

Gepubliceerd op 03/11/2023 23:00 in Binnenland

Dieren blijken, net als mensen, over verbeeldingskracht te beschikken. Dit hebben Amerikaanse onderzoekers aangetoond in een recente studie. Tijdens het onderzoek werd ontdekt dat ratten in staat waren om te denken aan objecten en locaties die op dat moment niet fysiek aanwezig waren in hun omgeving. De ratten gebruikten hun gedachten om zich voor te stellen dat ze naar bepaalde locaties liepen of objecten naar specifieke plekken brachten, terwijl ze dit op dat moment niet daadwerkelijk deden. Deze verbeeldingskracht konden ze enkele seconden lang volhouden, vergelijkbaar met mensen.

De hersenactiviteit van de knaagdieren vertoonde overeenkomsten met die van mensen wanneer zij denken aan plekken of ervaringen. Deze activiteit vond plaats in het gebied van de hippocampus dat verantwoordelijk is voor het ruimtelijk geheugen. Tijdens het experiment waren de ratten in staat om dit hersengebied vrijwillig te activeren, waardoor ze konden denken aan plekken waar ze op dat moment niet aanwezig waren.

Volgens de onderzoekers is dit vermogen niet alleen belangrijk voor het herinneren van gebeurtenissen, maar ook voor het vormen van een beeld van de toekomst. Het is dus een vorm van verbeelding. Onderzoeker Albert Lee verklaart: "Het vermogen om je iets voor te kunnen stellen is een opmerkelijke eigenschap van mensen. Nu hebben we ontdekt dat dieren dit ook kunnen en dat we dit kunnen bestuderen." De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science.

Annabelle Dufourcq van de Radboud Universiteit, een filosoof die de fantasierijke vermogens van dieren onderzoekt, beschouwt het onderzoek als innovatief, ingenieus en baanbrekend. Ze benadrukt dat de verbeelding bij dieren een vrijwillig proces is, gericht op doelbewuste hersenactiviteit en geen toevallige activiteit die lijkt op dromen.

Verschillende eigenschappen die voorheen als exclusief menselijk werden beschouwd, blijken ook voor te komen bij dieren. Zo kunnen apen morele afwegingen maken en tonen veel dieren empathie voor hun soortgenoten. Enkele jaren geleden werd zelfs ontdekt dat kleine poetslipvisjes zichzelf kunnen herkennen in een spiegel.

Fantasie en verbeelding worden doorgaans beschouwd als typisch menselijke eigenschappen. Wat Dufourcq opmerkelijk vindt aan deze nieuwe studie, is dat het gaat om een 'rijke' vorm van verbeelding. Het onderzoek richtte zich niet alleen op het mentaal voorstellen van beelden, maar onderzocht ook de relatie tussen representatie, creativiteit, virtuele bewegingen en hoe de ratten deze aanstuurden.

De onderzoekers zien ook praktische toepassingen van deze ontdekking. De brein-computerinterface die in het onderzoek werd gebruikt, wordt steeds vaker gebruikt om prothesen aan te sturen, zoals bij de verlamde Nederlander Gert-Jan Oskam. Het team hoopt dat de nieuwe kennis over de hippocampus kan bijdragen aan verdere ontwikkeling op dit gebied.

Het onderzoek is een belangrijke stap in het begrijpen van de verbeeldingskracht van dieren en toont aan dat deze vergelijkbaar is met die van mensen. Het opent de deur naar verdere onderzoeken en toepassingen op het gebied van dierlijke verbeelding en brein-computerinterfaces.