Signalen van institutioneel racisme tegen gemeenteambtenaren met migratieachtergrond in Nederlandse gemeenten

Gepubliceerd op 31/10/2023 00:00 in Binnenland

Uit onderzoek van Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) blijkt dat er signalen zijn van institutioneel racisme tegen gemeenteambtenaren met een migratieachtergrond in meerdere Nederlandse gemeenten. Het platform heeft onderzoek uitgevoerd bij zes grote en kleine gemeenten: Amsterdam, Amersfoort en vier anonieme gemeenten. Meer dan vijftig medewerkers en leidinggevenden zijn geïnterviewd.

In het onderzoek worden voorbeelden genoemd van opmerkingen die mensen van kleur vaak te horen krijgen van collega's en leidinggevenden, zoals "Wat spreek jij goed Nederlands", "Jij bent anders dan de rest" en "Waarom doen jullie zoiets?". Dit racisme komt niet alleen tot uiting in sociale omgangsvormen, maar ook in gemeentelijke procedures voor in- en doorstroom en de beoordeling van ambtenaren.

Volgens onderzoeker Hanneke Felten worden er bij de doorstroom naar hogere functies subjectieve criteria gehanteerd. Er wordt met name gekeken naar wie er in het netwerk zit en wie er bijvoorbeeld mee gaat naar de vrijdagmiddagborrel. Objectieve criteria worden minder belangrijk geacht. Dit zorgt ervoor dat gemeenteambtenaren met een migratieachtergrond worden buitengesloten. Leidinggevenden zien dit echter minder snel als racisme en ervaren het anders.

In Amsterdam heeft wethouder Hester van Buren vandaag aangekondigd dat er een extern steun- en meldpunt komt waar medewerkers ook anoniem terechtkunnen. Dit is een reactie op de "confronterende" onderzoeksresultaten, niet alleen van het KIS-rapport, maar ook van het rapport van onderzoeksbureau Muzus. Dit rapport is gebaseerd op diepte-interviews met veertig ambtenaren tussen november 2022 en september 2023. Ook uit dit onderzoek komen gevallen van discriminatie, racisme en pesterijen naar voren.

Eerder deze maand heeft Van Buren al erkend dat er sprake was van discriminatie binnen de gemeente, naar aanleiding van een brandbrief van zo'n 200 medewerkers en oud-medewerkers van de afdeling Werk, Participatie en Inkomen. In de brief werd gesproken van "vernederende uitspraken over uiterlijk" en "stelselmatig kleineren".

Het onderzoek van KIS is uitgevoerd onder slechts zes gemeenten, maar dat betekent volgens Felten niet dat dergelijke problemen niet op veel meer plekken voorkomen. Dit zijn gemeenten die het thema serieus nemen en zichzelf hebben aangemeld voor het onderzoek. Het kennisplatform vreest dat het probleem mogelijk groter is bij gemeenten die nog niet met het thema bezig zijn.

Hoewel het onderzoek van KIS betrouwbaar wordt geacht vanwege de grote overeenkomsten in de gegeven antwoorden, kan er op basis van dit onderzoek geen conclusie worden getrokken over de mate waarin institutioneel racisme voorkomt. Hiervoor is aanvullend onderzoek nodig, aldus het kennisplatform.

Lees meer nieuws in binnenland