Explosieve stijging uitgaven aan dure kankermedicijnen roept discussie op
Gepubliceerd op 04/10/2023 22:00 in Binnenland
Sinds 2012 zijn de uitgaven aan dure kankermedicijnen in Nederland explosief gestegen, zo blijkt uit een analyse van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek van het IKNL dat de behandeling met deze medicijnen in veel gevallen van uitgezaaide kanker niet de gewenste extra levensverlenging oplevert. Hoogleraar en IKNL-hoofdonderzoeker Valery Lemmens benadrukt dat de groeiende kosten voor deze medicijnen ten koste kunnen gaan van andere vormen van zorg. Een discussie over de manier waarop deze geneesmiddelen worden ingezet is dan ook onontkoombaar.
In 2012 bedroegen de totale uitgaven aan geneesmiddelen in Nederland ruim 1,1 miljard euro, waarvan slechts 27 procent werd besteed aan kankermedicatie. Echter, in 2021 waren de totale geneesmiddelenuitgaven gestegen naar 2,6 miljard euro, waarbij het aandeel van kankermedicatie binnen de totale kosten van geneesmiddelen was gestegen naar 59 procent. Deze sterke stijging van de uitgaven aan kankermedicijnen roept vragen op over de effectiviteit en kostenefficiëntie van deze behandelingen.
Het IKNL constateert dat de extra levensverlenging bij veel vormen van uitgezaaide kanker nauwelijks is toegenomen. Hoewel de behandeling soms een extra half jaar kan opleveren, ervaren veel patiënten hierbij zware bijwerkingen en een lage kwaliteit van leven. Lemmens pleit dan ook voor meer onderzoek om de medicijnen gerichter in te zetten. Door gebruik te maken van diagnostiek op basis van dna-mutaties kunnen ernstige bijwerkingen beter voorspeld worden en kan bepaald worden of een medicijn effectief zal zijn bij een specifieke groep patiënten.
Het IKNL benadrukt dat het gerichter voorschrijven van medicijnen niet alleen de behandelresultaten kan verbeteren, maar ook kostenbesparingen kan opleveren. Nederlandse medisch oncologen, zoals Gabe Sonke van het Antoni van Leeuwenhoek en de Universiteit van Amsterdam, ondersteunen deze visie. Sonke heeft recent grootschalig onderzoek gedaan naar de behandeling van uitgezaaide borstkanker en bewees dat de behandeling goedkoper en met minder bijwerkingen kan worden uitgevoerd door de kankerremmer pas in te zetten wanneer de hormonale therapie niet meer werkt. Deze aanpak bespaarde jaarlijks tientallen miljoenen euro's en had geen negatieve invloed op de overlevingstijd.
Het IKNL en Sonke pleiten voor structurele financiering van doelmatigheidsonderzoeken, waarbij niet alleen de werking, maar ook de meest doelmatige inzet van medicijnen wordt onderzocht. Dit kan de zorg voor patiënten verbeteren en tegelijkertijd kosten besparen. De Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties (NFK) ondersteunt deze onderzoeken en gepersonaliseerde behandelingen, maar benadrukt ook dat er meer klinische data nodig is om geneesmiddelen op een verantwoorde manier in te zetten.
Daarnaast pleit NFK voor een bredere blik op de problematiek rondom kanker. Meer aandacht voor preventie en leefstijlaanpassingen kan het aantal gevallen van kanker verminderen, terwijl vroege opsporing en eerdere behandeling ervoor kunnen zorgen dat kanker wordt gestopt voordat het uitzaait. Hoewel er zeker goede ontwikkelingen zijn in de behandeling van bepaalde tumortypes, is het belangrijk om de focus niet alleen op dure geneesmiddelen te leggen.
De discussie over de inzet van dure kankermedicijnen en de vraag naar de effectiviteit ervan neemt toe. Het is cruciaal dat er meer gericht