Boeren krijgen twee weken extra tijd voor inzaaien vanggewas na aardappeloogst

Gepubliceerd op 29/09/2023 18:00 in Binnenland

Demissionair landbouwminister Piet Adema heeft ingestemd met de wens van de Tweede Kamer om boeren meer tijd te geven voor het zaaien van een vanggewas na het rooien van aardappelen. Door het natte voorjaar is de oogst vertraagd en hebben aardappelboeren moeite om de deadline van 1 oktober te halen. De nieuwe regel, ook wel bekend als 'kalenderlandbouw', is bedoeld om de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater te verbeteren door de uitspoeling van stikstof tegen te gaan.

Meer dan vijfduizend aardappelboeren hebben aangegeven dat ze de deadline van 1 oktober niet zullen halen en zijn daarom massaal in protest gekomen. Volgens aardappelboer Pieter Evenhuis, tevens bestuurder van landbouworganisatie LTO, is de nieuwe wet niet uitvoerbaar. Door het slechte voorjaar zijn veel aardappels nog niet rijp voor de oogst, zelfs niet met twee weken extra tijd.

Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wil met de maatregel de uitspoeling van stikstof verminderen. Boeren worden gestimuleerd om hun gewassen op tijd te oogsten, zodat er voor 1 oktober een vanggewas gezaaid kan worden. Dit vanggewas neemt stikstof op uit de bodem en voorkomt uitspoeling naar het grondwater.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat vanggewassen effectiever zijn wanneer ze vóór 1 oktober worden ingezaaid. Onderzoeker Wijnand Sukkel van de Wageningen University & Research benadrukt dit. Als vanggewassen pas na 1 oktober worden gezaaid, groeien ze minder goed en nemen ze minder stikstof op.

Aardappelboer Pieter Evenhuis heeft 400 hectare grond in Giethoorn en kan naar eigen zeggen iedere Nederlander vier keer per jaar van friet voorzien. Hij geeft aan geen keuze te hebben, omdat zijn aardappels nog niet rijp zijn. Hij verwacht dat bijna alle aardappelboeren niet genoeg hebben aan twee weken extra en de nieuwe deadline massaal zullen negeren.

Ook de Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie (VAVI) is niet tevreden met de kalenderlandbouw. Het is volgens directeur Andries Middel een te grote logistieke uitdaging. Als alle boeren op dezelfde dag hun aardappels moeten oogsten, zorgt dit voor overbelasting bij de fabrieken. Opslag van aardappelen zou de industrie al snel een miljard kosten.

De waterverontreiniging door stikstof van gewassen zoals aardappelen is een groot probleem. Onderzoeker Sukkel benadrukt dat dit gepaard gaat met kosten en dat zowel de overheid als de sector verantwoordelijkheid moet nemen. Hij stelt voor dat de overheid een noodfonds instelt bij extreem weer.

Boeren die de deadline niet halen, krijgen het jaar daarop te maken met een milde sanctie: het gebruik van minder (kunst)mest. Dit heeft volgens het ministerie weinig financiële gevolgen. Boer Evenhuis accepteert deze 'straf' liever dan het oogsten van onrijpe gewassen.

Ondanks dat de Europese Commissie heeft aangegeven dat Nederland niet van de deadline mag afwijken, lijkt demissionair landbouwminister Adema gevoelig te zijn voor de argumenten van de aardappelboeren. Hij blijft in gesprek met Brussel en zoekt naar een alternatief.

De aardappelboeren zeggen voorlopig hun boerenverstand te blijven gebruiken. Hoewel ze blij zijn met de kleine overwinning, kunnen ze niet werken volgens een kalender. De natuur houdt zich niet aan een schema, maar aan het weer. Rijpe aard