Steeds meer mensen kiezen voor bewust stoppen met eten en drinken als methode voor het levenseinde

Gepubliceerd op 28/09/2023 19:00 in Binnenland

Ruim zevenhonderd mensen per jaar kiezen ervoor om bewust te stoppen met eten en drinken als manier om hun levenseinde te bespoedigen. Dit blijkt uit schattingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Deze keuze heeft een enorme impact, zowel voor de betrokken familieleden als voor de zorgverleners. Het versnellen van de dood door middel van stoppen met eten en drinken kan namelijk een uitdaging zijn voor de omgeving van de patiënt.

Om meer duidelijkheid te verschaffen over deze methode, zal de artsenfederatie KNMG aan het einde van dit jaar een herziening van de "handreiking stoppen met eten en drinken" publiceren. Momenteel is er al een handreiking beschikbaar, evenals een brochure van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) voor mensen die meer informatie willen.

In een interview met Nieuwsuur geven twee hospice-artsen antwoord op enkele belangrijke vragen omtrent deze keuze.

Is stoppen met eten en drinken zelfdoding?

Volgens Yvonne van Ingen, consulent palliatieve zorg in een hospice in Alkmaar, kan het bewust afzien van eten en drinken worden gezien als het weigeren van een behandeling die uiteindelijk tot het overlijden leidt. Dit wordt niet beschouwd als zelfdoding, maar als het gebruikmaken van iemands zelfbeschikking. Het recht om zorg te weigeren om op een natuurlijke manier te kunnen overlijden.

Het Openbaar Ministerie bevestigt dat het in Nederland niet strafbaar is om jezelf te doden, noch om te stoppen met eten en drinken om zo je eigen overlijden te bespoedigen. Het voeren van voedsel en vocht is alleen toegestaan in speciale situaties waarin dwang nodig is om iemands wil te respecteren.

Is stoppen met eten en drinken een pijnlijke en angstaanjagende dood?

Volgens hospice-arts Annemarie den Dulk van hospice Roosdonck in Roosendaal is het een misvatting dat stoppen met eten en drinken gepaard gaat met veel pijn en angst. Met goede medische begeleiding en ervaren verpleging kan het juist een mooi proces zijn. Misvattingen, zoals het idee dat uitdroging pijn veroorzaakt, kunnen worden voorkomen door goede voorbereiding.

Hoe wordt de begeleiding vormgegeven en is er sprake van sturing?

Goede voorbereiding is van groot belang, aldus de hospices. Er worden duidelijke afspraken gemaakt met zowel de cliënt als de familie om te begrijpen waarom deze keuze wordt gemaakt en of deze weloverwogen is. Verpleegkundigen houden de cliënten nauwlettend in de gaten en bieden medicatie aan om eventuele symptomen te verlichten. Hierbij is het belangrijk om de juiste dosering te hanteren, zodat de cliënt comfortabel blijft, maar niet versuft raakt en pijn kan blijven aangeven.

Geldt er een leeftijdsgrens?

Er is geen leeftijdsgrens voor het stoppen met eten en drinken, maar het proces kan zwaarder zijn voor mensen onder de 60 jaar die nog gezond zijn. Volgens de brochure van NVVE geschreven door huisarts-onderzoeker Eva Bolt, ervaren jongere mensen vaak meer dorst en andere klachten. Daarnaast duurt het langer voordat zij overlijden.

Hoe zit het met medicatie en palliatieve sedatie?

Hospice-artsen wijzen erop dat er richtlijnen bestaan voor het gebruik van medicatie en palliatieve sedatie. Slaapmiddelen mogen alleen worden gegeven wanneer de symptomen ernstig zijn en niet op andere manieren kunnen worden verlicht. Het is echter belangrijk om op te merken dat stoppen met eten en drinken geen verkapte vorm van palliatieve sedatie is, zoals sommige mensen denken.

Kan iemand van gedachten veranderen