Oudste houtconstructie ter wereld ontdekt bij Kalambo-waterval in Zambia

Gepubliceerd op 21/09/2023 02:00 in Binnenland

Wetenschappers hebben bij de Kalambo-waterval in Zambia een opmerkelijke ontdekking gedaan. Ze troffen daar de oudste houtconstructie ooit aan, die naar schatting zo'n 476.000 jaar oud is. Deze constructie bestaat uit twee planken, waarvan er één duidelijke bewerkingskenmerken vertoont. Dit duidt erop dat mensen destijds doelbewust hout gebruikten om constructies te maken. Tot nu toe waren er alleen speren en graafstokken gevonden, die gemaakt waren uit één stuk hout. Het wetenschappelijke blad Nature heeft een publicatie over deze vondst gepubliceerd.

Deze ontdekking is zeer bijzonder, aangezien hout zeer vergankelijk is. Enkel wanneer het permanent onder water staat of juist permanent droog is, kan hout voor langere tijd bewaard blijven. De onderzoekers hebben luminescentiedatering gebruikt om de ouderdom van het hout te bepalen. Met behulp van deze techniek kan men achterhalen hoe lang geleden het zand rondom de vondst voor het laatst aan zonlicht is blootgesteld. Hoewel er nog wat onzekerheden zijn, houden de onderzoekers rekening met een marge van 23.000 jaar, waardoor de constructie zowel jonger als ouder kan zijn dan de geschatte 476.000 jaar.

Steentijdarcheoloog Gerrit Dusseldorp van de Universiteit Leiden, die niet betrokken is geweest bij het onderzoek, is overtuigd van de geloofwaardigheid van de datering. Hij prijst met name de analyse van de houtbewerkingssporen, die is uitgevoerd door de Belgische archeoloog Veerle Rots.

De ontdekte inkeping in het hout geeft aan dat de vroege mens niet zomaar wat houten delen op elkaar heeft gelegd, zoals vogels en bevers doen bij het bouwen van hun nest of dam. Het gebruik van gereedschappen om nieuwe hulpmiddelen te maken is een typisch menselijke vaardigheid, benadrukt archeoloog Annemieke Milks in een artikel in Nature.

Deze vondst werpt niet alleen licht op de technische vaardigheden van vroege menssoorten ruim een half miljoen jaar geleden, maar suggereert tevens dat hout een grotere rol speelde in de technologische ontwikkeling van de mens dan voorheen werd gedacht.

Volgens Dusseldorp is deze studie een duidelijk bewijs dat mensen bijna 500.000 jaar geleden al in staat waren om houten constructies te maken. Hij voegt eraan toe dat, gezien de zeldzaamheid van goed bewaard gebleven hout, de kans groot is dat er destijds nog geavanceerdere objecten van dit materiaal werden gemaakt.

De onderzoekers suggereren dat de ontdekte houtconstructie mogelijk onderdeel uitmaakte van een grotere structuur, zoals een looproute, een verhoogd platform of een leefomgeving. Dusseldorp is echter niet overtuigd van deze suggestie en acht het niet bewezen met deze vondst. Daarnaast ziet hij geen bewijs dat de makers van de constructie geen nomaden waren, maar op één plek woonden. Hij benadrukt dat er genoeg voorbeelden zijn van nomadische stammen die structuren bouwden.

Deze studie benadrukt vooral de belangrijke rol van hout voor de vroege mens. Dusseldorp merkt op dat het Stenen Tijdperk eigenlijk beter het Houten Tijdperk genoemd kan worden, aangezien hout een essentieel materiaal was voor die tijd. Helaas worden houten objecten zelden teruggevonden, waardoor het belang ervan vaak wordt onderschat.