Explosies bij woningen en bedrijven nemen toe; politie ziet verband met copycatgedrag

Gepubliceerd op 20/09/2023 09:00 in Binnenland

Uit cijfers van de politie blijkt dat het aantal explosies bij woningen en bedrijfspanden dit jaar sterk is toegenomen. In vergelijking met vorig jaar, toen er in totaal 227 explosies waren, zijn er dit jaar al 358 explosies gemeld. De politie had eerder al voorspeld dat het aantal explosies zou verdubbelen ten opzichte van 2022. Vooral Amsterdam en Rotterdam zijn getroffen, maar ook buiten de grote steden worden steeds vaker woningen en bedrijven beschadigd door vuurwerk.

Met name in het noorden van het land hebben de afgelopen tijd meerdere explosies plaatsgevonden. Twee explosieven werden kort na elkaar geplaatst bij een schoonheidssalon in Groningen, en onlangs vond er een ontploffing plaats bij een kapperszaak in Winschoten. Ook gisteravond was er een explosie in Oude Pekela en afgelopen nacht opnieuw in Winschoten. Deze laatste explosies zijn nog niet opgenomen in de politiecijfers.

Criminoloog Jasper van der Kemp benadrukt dat copycatgedrag een rol speelt bij deze toename. Het idee is volgens hem dat het laten afgaan van een explosief een effectieve manier is om angst te creëren. Het kan bijvoorbeeld worden ingezet als wapen tijdens een ruzie, om te laten zien dat de dader in staat is om iemand te treffen. De daders die de explosieven plaatsen zijn vaak jonge jongens die ingehuurd worden voor deze 'klusjes'. Uit een analyse bleek dat in Rotterdam, de stad met de meeste explosies, een kwart van de daders minderjarig is. De jongste verdachten die zijn opgepakt, waren slechts 14 en 15 jaar oud.

Echter, het blijkt moeilijk voor de politie om de opdrachtgevers te identificeren. Onderzoek is lastig omdat er verschillende schakels zijn tussen de uitvoerders en de 'top'. Er zijn echter signalen dat de opdrachtgevers vaak uit het drugscircuit komen.

Niet alle explosies zijn het gevolg van georganiseerde criminaliteit; soms ontstaan ze uit gewone ruzies. Het hoeft niet eens een ernstig conflict te zijn, maar kan voortkomen uit een impulsieve ruzie waarbij de betrokkenen toevallig beschikken over vuurwerk. Opvallend is dat dergelijk vuurwerk blijkbaar handgranaten vervangt, die voorheen vaak als dreigement in het criminele circuit werden gebruikt.

Naast woningen zijn ook bedrijven slachtoffer geworden van deze explosies, zoals de kapperszaak in Winschoten en de schoonheidssalon in Groningen. Vaak zijn dit doelwitten die verwant zijn aan het eigenlijke doelwit.

Het blijkt echter niet haalbaar voor de politie om in dit soort gevallen extra beveiliging in te zetten. Volgens Van der Kemp zou permanente beveiliging nodig zijn om explosies te voorkomen, waarbij meerdere politieagenten gedurende de hele dag bij een pand aanwezig moeten zijn. Helaas ontbreekt het de politie aan voldoende capaciteit om dit te realiseren.