Steeds meer leerlingen maken gebruik van herkansingsmogelijkheden in het vavo

Gepubliceerd op 13/09/2023 10:00 in Binnenland

Een groeiend aantal leerlingen in het voortgezet volwassenenonderwijs (vavo) maakt dit jaar gebruik van de mogelijkheid om twee of drie examenvakken te herkansen, zonder het hele jaar opnieuw te hoeven doen. Deze route wordt vooral gekozen door leerlingen die zijn gezakt en niet opnieuw willen beginnen. Ongeveer een derde van de mbo-instellingen die vavo aanbieden, meldt een stijging in het aantal aanmeldingen ten opzichte van vorig jaar.

Het slagingspercentage na de eindexamens lag dit jaar lager dan voor de coronaperiode. Slechts 89 procent van de leerlingen in het reguliere voortgezet onderwijs slaagde, in vergelijking met 92 procent in zowel 2019 als 2018. Dit komt doordat leerlingen dit jaar voor het eerst weer te maken kregen met reguliere examens, na drie jaar met versoepelingen tijdens de coronapandemie. Tijdens de pandemie was het mogelijk om een vak weg te strepen en waren er extra herkansingsmogelijkheden. In 2020 vonden er helemaal geen eindexamens plaats en slaagde bijna iedereen.

De hogere slagingspercentages van de afgelopen jaren resulteerden in een daling van het aantal vavo-leerlingen op mbo-instellingen. Normaal schommelt dit aantal rond de 16.000, maar in 2020 daalde het naar 10.000. Ook in de jaren daarna lag het aantal leerlingen lager dan voor de coronacrisis.

Op het Friese en Flevolandse mbo Firda is er dit jaar een recordaantal aanmeldingen voor vavo, namelijk 475 leerlingen. Het merendeel van deze groep is gezakt en wil slechts enkele examenvakken herkansen in plaats van het hele jaar opnieuw te doen. Volgens teamleider Willechien van Berkum hebben veel leerlingen aangegeven dat het onderwijs tijdens de coronatijd heeft gezorgd voor motivatieproblemen. Hoogleraar pedagogische wetenschappen Susan Branje herkent dit gebrek aan intrinsieke motivatie bij leerlingen, dat al voor de pandemie bestond en door de ontstane achterstanden alleen maar is verergerd.

Op ROC Mondriaan in Den Haag, waar het VAVO Haaglanden wordt aangeboden, is ook sprake van een sterke toename in aanmeldingen. In totaal hebben 850 leerlingen zich aangemeld, wat een stijging van circa 50 procent is ten opzichte van vorig jaar. De onderwijsinstelling heeft de aanmelding vlak voor de zomervakantie moeten sluiten, omdat er gevreesd werd dat niet alle leerlingen kunnen worden ontvangen.

De toename van het aantal leerlingen legt extra druk op de docenten. Hoewel collega's bereid zijn om extra te werken, heeft dit zijn grenzen. De school moet ervoor zorgen dat docenten voldoende aandacht aan de leerlingen kunnen geven en lessen kunnen voorbereiden. Ondanks deze uitdagingen verwacht Van Berkum volgend jaar opnieuw een piek in de aanmeldingen. Ze vermoedt dat het coronaeffect na verloop van tijd zal afnemen, maar dat het vavo toch populair zal blijven.

Naast het coronaeffect speelt ook het 'drempelloos doorstromen' een rol in de toename van aanmeldingen voor vavo, volgens de MBO Raad. Sinds 2020 is het niet meer verplicht voor vmbo'ers en havisten om een bepaald gemiddelde te halen om door te kunnen stromen. Hierdoor kiezen jongeren die beter op hun plek zijn in het mbo vaak eerst voor de havo. Als ze daar uiteindelijk niet slagen, kunnen ze alsnog hun diploma halen via het voortgezet volwassenenonderwijs.