Onderzoekers kraken honderden cryptotelefoons van criminelen
Gepubliceerd op 14/08/2023 06:00 in Binnenland
Het is onderzoekers van onder meer het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) gelukt om honderden cryptotelefoons van criminelen te kraken. Dit heeft geleid tot waardevol bewijsmateriaal in tientallen Nederlandse strafzaken. Het NFI heeft de afgelopen jaren deelgenomen aan een Europees project waarbij opsporingsdiensten en bedrijven uit acht landen hebben samengewerkt om diverse modellen telefoons te kraken. Het project begon in 2020 en is deze maand afgerond.
Cryptotelefoons zijn normale smartphones die extra beveiliging en encryptiesoftware hebben voor veilige communicatie. Het NFI heeft methodes ontwikkeld om toegang te krijgen tot verschillende modellen, waaronder Google Pixel-telefoons. Hierdoor kon het NFI bijvoorbeeld de telefoon van de vermoedelijke moordenaars van Peter R. de Vries openen en hun gesprekken onthullen.
Het uitlezen van in beslag genomen cryptotelefoons is een uitdagende taak. Telefoons zijn tegenwoordig voorzien van meerdere lagen encryptie en worden softwarematig aangepast. Erwin van Eijk, het hoofd van de afdeling Digitale en Biometrische Sporen van het NFI, vergelijkt het met een bankkluis in een bankkluis. Het beveiligen en kraken van telefoons is dan ook een voortdurend technologisch kat-en-muisspel. Vroeger slaagden specialisten erin om berichten rechtstreeks van de chips in de telefoons te halen, maar nu moeten ze de chips eerst bewerken en vervolgens geavanceerde software gebruiken om de communicatie van verdachten leesbaar te maken.
De politie heeft in de afgelopen jaren zeven aanbieders van cryptocommunicatie uitgeschakeld, zoals EncroChat, Sky ECC en recentelijk Exclu. Hierbij werden miljoenen berichten in beslag genomen, wat heeft geleid tot waardevolle bewijslast in honderden strafzaken, waaronder zaken over drugshandel en liquidaties. Daarnaast vindt de politie regelmatig cryptotelefoons tijdens huiszoekingen of bij arrestaties. Het NFI is erin geslaagd om honderden van deze individuele telefoons te kraken, wat volgens het Openbaar Ministerie cruciaal is in vele strafzaken waarin geen ander bewijs voorhanden was.
Er zijn uit gekraakte telefoons onder andere chatberichten naar voren gekomen waarin criminelen doelwitten bespraken. Ook heeft de politie foto's gevonden van grote partijen cocaïne, wapens en aanzienlijke geldbedragen. Daarnaast zijn er in de zaak van Peter R. de Vries angstaanjagende gesprekken ontdekt over de moord.
Het wordt echter steeds lastiger om encryptie te omzeilen en telefoons te kraken. Zo vecht de Amerikaanse politiedienst FBI al jarenlang tegen Apple, dat inmiddels ook versleutelde berichten in de cloud opslaat en daarmee ontoegankelijker maakt voor buitenstaanders. Officier van justitie Martijn Egberts, gespecialiseerd in digitale opsporing, deelt de zorg van politiediensten wereldwijd over de steeds grotere uitdagingen om toegang te krijgen tot digitaal bewijsmateriaal. Daarom is het volgens hem van essentieel belang dat forensisch specialisten hun kennis over telefoonkraken blijven delen.
Criminelen zullen altijd contact blijven houden en de opsporing zal altijd geïnteresseerd zijn in hun communicatie, aldus Egberts. Het begon ooit met telefoontaps en nu met cryptotelefoons is dat niet anders. Of het Europese project waar het NFI aan heeft deelgenomen een vervolg krijgt, is nog onduidelijk. Het project heeft tot nu toe 7 miljoen euro van de Europese Unie ontvangen en zal dit najaar worden geëvalueerd voordat er beslissingen