NS overweegt spitsheffing voor treinkaartjes om overvolle treinen te verminderen

Gepubliceerd op 03/07/2023 21:00 in Binnenland

NS-baas Wouter Koolmees heeft voorgesteld om de prijzen van treinkaartjes tijdens de spits aanzienlijk te verhogen, mogelijk met wel 40, 50 of zelfs 60 procent, om zo een einde te maken aan overvolle treinen. Hoewel het plan veel kritiek heeft gekregen, omdat het reizigers zou kunnen afschrikken, kan het idee wellicht effectief zijn. "Als dit wordt ingevoerd, zal de situatie veranderen", aldus Koolmees.

Naast de spitsheffing heeft Koolmees ook voorgesteld om de prijzen van treinkaartjes tijdens de daluren, wanneer de treinen grotendeels leeg zijn, goedkoper te maken. Daarnaast wil de NS ook differentiëren in de tarieven van bepaalde trajecten, afhankelijk van de rijrichting van de trein. Bijvoorbeeld, op dinsdagochtend is de trein van Purmerend naar Amsterdam overvol met forenzen, terwijl op hetzelfde moment de trein in de tegenovergestelde richting nog voldoende zitruimte heeft. NS-bestuurder Tjalling Smit legt uit dat zij graag meer differentiatie willen aanbrengen.

Op dit moment hanteert de NS al dal- en spitstarieven, maar deze verschillen zouden groter moeten worden om tegemoet te komen aan de groeiende ergernis over overvolle treinen. Desondanks zijn niet alle betrokkenen tevreden met de plannen. Walter Etty van reizigersvereniging Rover beschouwt het als een asociale maatregel die geen oplossing biedt. Volgens Etty reizen mensen tijdens de spits niet voor hun plezier, maar omdat ze geen andere keuze hebben. Hij vreest dat zelfs als de prijzen worden verhoogd, mensen nog steeds tijdens de piekuren zullen reizen.

Hoogleraar transportbeleid Bert de Wee denkt echter dat critici snel van gedachten zullen veranderen wanneer het plan is ingevoerd. Hij voorspelt dat de treincoupés rustiger zullen worden en gelooft niet dat meer reizigers de auto zullen pakken als alternatief. De Wee vergelijkt het idee van differentiatie in prijzen met vakantiehuisjes, die duurder zijn in het hoogseizoen dan in de wintermaanden. Hij verwacht dat mensen op den duur ook dergelijke prijsverschillen in de trein zullen accepteren.

Linkse partijen in de Tweede Kamer zijn bezorgd dat treinkaartjes onbetaalbaar zullen worden voor mensen met lage inkomens. Maar volgens De Wee maken voornamelijk mensen met hogere inkomens langeafstandsreizen met de trein. Hij geeft het voorbeeld van iemand uit Gouda die als kassière werkt en niet snel een baan in Den Haag zal aannemen. Mensen met dergelijke banen zullen niet snel de trein kiezen voor woon-werkverkeer.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer één op de vijf reizigers bereid is om buiten de spits te reizen. Hoogleraar ruimtelijke economie Erik Verhoef concludeert dat 22 procent van de reizigers hun reistijden aanpast wanneer hen een financiële beloning wordt geboden om niet tussen 06.30 en 09.00 uur in te stappen. Verhoef is dan ook, net als De Wee, een groot voorstander van het plan van Koolmees.

Het plan om de ticketprijzen aanzienlijk te verhogen tijdens de spits is niet nieuw. Er is in 2010 en 2017 al over gedebatteerd in de politiek, maar telkens werd besloten om het niet te doen. Nu wil de NS een nieuwe poging wagen en mikt op invoering in 2026. Het onderwerp zal naar verwachting volgende maand worden besproken in de ministerraad.