DUO moet stoppen met algoritme bij controle uitwonende studenten met beurs

Gepubliceerd op 24/06/2023 11:00 in Binnenland

Onderwijsminister Dijkgraaf heeft besloten dat DUO per direct moet stoppen met het gebruik van een algoritme bij het controleren van uitwonende studenten met een beurs. Dit naar aanleiding van onderzoek van NOS op 3, Investico en het Hoger Onderwijs Persbureau. Hieruit bleek dat studenten met een migratieachtergrond opvallend vaak werden beschuldigd van fraude met studiefinanciering. In vrijwel alle gevallen (367 van de 376) ging het om deze groep studenten.

DUO werkt sinds 2012 met een algoritme om fraude op te sporen. Met risico-indicatoren zoals leeftijd en opleidingsniveau selecteert het systeem potentiële fraudeurs. Fraude-onderzoekers bepalen vervolgens bij wie controleurs op huisbezoek gaan. Die kijken weer naar andere factoren. Zo vormen studenten die bij familieleden inwonen volgens DUO een risicogroep voor fraude, terwijl ook zij recht hebben op de uitwonende beurs.

De huisbezoeken en het eventuele buurtonderzoek worden uitgevoerd door bedrijven die worden ingehuurd door DUO. De controleurs stellen een adviesrapport op met daarin verklaringen van huisgenoten of buurtbewoners. Soms zijn twee verklaringen al voldoende. Als DUO op basis daarvan concludeert dat er sprake is van fraude, krijgt de student een brief waarin staat dat de ontvangen beurs terugbetaald moet worden. Vaak komt er nog een boete bovenop en voorafgaand aan de beslissing gaat DUO niet met studenten in gesprek.

Dijkgraaf wil grondig onderzoek naar de fraudecontrole en een stevig gesprek met DUO over het grondig doorlichten van het hele controleproces. Hij heeft besloten dat het algoritme niet meer mag worden gebruikt, totdat er meer over bekend is en wil tijdelijk gebruik maken van een willekeurige steekproef. "De pijnlijke lessen van de kinderopvangtoeslagaffaire maken dat het kabinet en DUO het meer dan ooit, denk ik, aan hun stand verplicht zijn om elk signaal van discriminatie tot op de bodem te onderzoeken", aldus Dijkgraaf.

Verschillende politieke partijen in de Tweede Kamer (D66, DENK en GroenLinks) dienden moties in over de opsporing van fraude met de basisbeurs. DUO moet nu grondig onderzoeken of er sprake is van discriminatie bij de fraudecontrole en de resultaten hiervan delen met de Tweede Kamer.