Droogte leidt tot frustratie en bedreigingen bij boeren
Gepubliceerd op 19/07/2025 20:00 in Binnenland
Dit jaar is waarschijnlijk één van de droogste jaren ooit. Boeren in waterarme gebieden mogen zonder vergunning van het Waterschap daarom niet sproeien met oppervlaktewater, dat is water uit rivieren, sloten, kanalen en beken. Dat zorgt voor frustratie bij boeren die soms leidt tot verbaal geweld en zelfs bedreiging in de richting van controleurs.
In het verleden kregen boeren een waarschuwing, maar vanaf dit jaar krijgen zij in Limburg na een eerste waarschuwing een boete: 2500 euro per overtreding. Ook kan er strafrechtelijke vervolging volgen. "Alleen waarschuwen is bij sommige ondernemers niet genoeg", zegt John Timmermans, toezichthouder bij het Waterschap Limburg.
Timmermans bekijkt of boeren een vergunning hebben voor het oppompen van water. Maar die controles vallen niet overal goed. "Enkele collega's van mij zijn onheus bejegend."
"Agrariërs zijn emotioneel als ze te maken hebben met weersextremen. Ze zien hun oogst verpieteren", zegt de Limburgse dijkgraaf Saskia Borgers, die bevestigt dat meerdere medewerkers van het Waterschap zijn bedreigd. "We moeten met respect met elkaar om blijven gaan. Bedreigingen zijn onacceptabel. Samen moeten we een balans zoeken in de voorraad van zoet water."
Die balans zit hem in het verdelen van water tussen natuur, burgers, bedrijven en boeren. En dat is een steeds lastigere puzzel voor het Waterschap, ziet hydroloog van de Universiteit Utrecht Marc Bierkens. Hij bestudeert de kringloop van het water en wat de mens ermee doet. "Er ontstaan conflicten en competitie tussen verschillende sectoren omdat er te weinig water is voor alle vraag."
Een oplossing voor de strijd om water is dat Nederland anders omgaat met grond en met watersystemen, zegt de hydroloog. Dat water en bodem sturend moeten zijn voor ruimtelijke plannen. "Ik zie heel weinig actie om ons weerbaarder te maken tegen droogte. Er is gewoon weinig bewustzijn bij politieke partijen. We moeten in natte perioden veel meer water opslaan in de grond."
Wanneer er een langere tijd een tekort is aan regen en de verdamping hoog is, dalen de waterstanden in beken en sloten. Sommige kunnen zelfs (deels) droogvallen. Ook de grondwaterstand daalt dan. Weinig water boven én onder de grond geeft schade aan zowel natuur als landbouw. Om de waterstand te beschermen, stelt het Waterschap een onttrekkingsverbod in.
Klimaatverandering leidt tot extremere buien én meer droogte, merkt ook de Limburgse akkerbouwer Tom Bruynen. Het is volgens hem nog nooit zo droog geweest. "En Limburg is al het droogste gebied van Nederland. We hebben nooit zoveel moeten beregenen. Maar iedereen wil iets van het water. Anders houdt het hier voor veel boeren op."
Zijn familiebedrijf heeft een aantal eigen waterputten. Fijn, want grondwater oppompen mag nog wel, mits de waterput geregistreerd is en de pomp een geldig label heeft. "Een put is niet altijd handig, want dan moet je met buizen gaan slepen om bij die put te komen", zegt Bruynen.
Voor nieuwe putten geeft het Waterschap geen toestemming, al zijn die vanwege de droogte wel gewenst. "We zouden wel willen uitbreiden en misschien ook een pomp en haspel willen hebben. Maar daarvoor moet je dan weer een vergunning kopen van een paar duizend euro."
In de strijd tegen droogte zoekt boer Bruynen daarom naar innovatieve oplossingen. Zoals een ondergronds netwerk van buizen onder zijn suikerbieten. "Honderden buizen, om de vijf meter. Die kunnen we vullen met