Anti-foltercomité van Raad van Europa uit kritiek op veiligheidsmaatregelen in Nederlandse gevangenissen en detentiecentra

Gepubliceerd op 23/06/2023 14:00 in Binnenland

Het anti-foltercomité van de Raad van Europa heeft kritiek geuit op de veiligheidsmaatregelen in Nederlandse gevangenissen en detentiecentra. Na een reeks gevangenisbezoeken in mei vorig jaar concludeert het comité dat de veiligheidsmaatregelen in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught, delen van onder meer de Terroristenafdeling (TA) en de afdeling Beheers Problematische Gedetineerden (BPG) buitensporig lijken. Het comité ziet dat gevangenen op de drie afdelingen routinematig worden geboeid, terwijl dit niet uit te leggen valt omdat de gedetineerden zich ook buiten hun cel in een beveiligde omgeving bevinden. Het comité roept op om het gevangenisregime te verbeteren en omstandigheden die lijken op eenzame opsluiting te voorkomen.

Het anti-foltercomité vindt dat mensen die in de BPG terechtkomen soms weken of maandenlang 23 uur per dag in hun cel moeten doorbrengen, wat niet gepast is. Mensenrechtenorganisaties als Amnesty International stellen eenzame opsluiting doorgaans gelijk aan marteling. In geen van de gevangenissen waren meldingen van opzettelijke fysieke mishandeling. Wel waren er klachten over grof taalgebruik en respectloos gedrag.

Het comité vindt dat er extra ondersteuning en deradicaliseringsactiviteiten moeten worden geboden aan gedetineerden op de terroristenafdelingen van de gevangenissen in Vught en Zwolle. Ook moeten de BPG in Vught en de Terroristenafdeling in Zwolle waakzaam blijven met betrekking tot incidenten van geweld en tussen gedetineerden.

Het comité heeft ook detentiecentra met immigranten bezocht. Het herhaalt dat het "totaal ongepast" is om gevangenisregels te gebruiken voor mensen in vreemdelingenbewaring. Het comité roept Nederland op om alternatieven te bedenken, met name voor kwetsbare mensen zoals gezinnen met jonge kinderen. Het Detentiecentrum Rotterdam werd beschuldigd van buitensporig geweld door gevangenispersoneel, maar dit blijft bij beweringen. Er waren ook klachten over verbaal geweld, discriminerende of racistische taal en respectloos gedrag.

Naast de Nederlandse gevangenissen, heeft het comité ook gevangenissen op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten bezocht. De gevangenissen op Aruba en Curaçao kregen een slechte beoordeling. De meeste gevangenen waren ondergebracht "in vervallen, vuile cellen die vergeven waren van ongedierte". Sanitaire bijgebouwen in cellen met meerdere bewoners waren niet volledig afgescheiden en in een aantal cellen was zwarte schimmel ontdekt.

Het Nederlandse kabinet heeft uitgebreid gereageerd op het rapport en heeft gereageerd op alle bijna 250 aanbevelingen en verzoeken van het anti-foltercomité. Het kabinet schrijft dat gedetineerden in de EBI cursussen kunnen volgen, maar dat groepswerk indruist tegen de aard van hun opsluiting. Wel is er de mogelijkheid tot contact met anderen, in de vorm van telefoongesprekken en bezoeken. Zo mogen ze 10 minuten per week bellen en mogen naasten eens per week op bezoek.