Erkenning en ondersteuning nodig voor afstandsmoeders en afstandskinderen uit de jaren 50-80

Gepubliceerd op 19/06/2025 21:00 in Binnenland

Voor moeders die in de jaren vijftig tot en met tachtig hun pasgeboren baby's onvrijwillig afstonden, is het noodzakelijk dat zij erkenning en ondersteuning krijgen. Dit is de conclusie van de commissie onderzoek Binnenlandse Afstand en Adoptie 1956-1984 (CBAA) in hun rapport 'Schade door Schande'.

De commissie beveelt aan om het thema op te nemen in de Canon van Nederland, zodat komende generaties via het onderwijs kennis kunnen nemen van deze geschiedenis en de diepgaande persoonlijke en maatschappelijke gevolgen kunnen begrijpen.

Er wordt geschat dat tussen 1956 en 1984 zo'n 13.000 tot 14.000 ongehuwde vrouwen onder druk hun pasgeboren kind hebben afgestaan. De druk kwam voornamelijk vanuit instellingen en de heersende opvattingen over fatsoen.

Ongehuwd moederschap werd destijds gezien als onverantwoord en men geloofde dat kinderen het beste konden opgroeien in een gezin met een gehuwde vader en moeder. Dit had echter vaak juist negatieve gevolgen voor de kinderen, die niet altijd in een stabiele thuissituatie terechtkwamen.

De druk om af te staan werd versterkt vanuit de psychiatrie, waar ongehuwd zwanger zijn gezien werd als een stoornis die verantwoord ouderschap in de weg stond. De persoonlijke gevoelens van de zwangere vrouwen en meisjes werden hierbij vaak genegeerd.

Hoewel recent het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat de Staat niet aansprakelijk kan worden gesteld voor het leed dat de moeders is aangedaan, blijft de impact groot. Zowel de moeders als de afstandskinderen en vaders ervaren psychische klachten, eenzaamheid en dragen de gevolgen hun leven lang met zich mee.

De CBAA, opgericht door de minister van Justitie & Veiligheid, heeft diverse deelonderzoeken laten uitvoeren door verschillende instituten. Ruim tweehonderd afstandskinderen, vijftig afstandsmoeders, tien afstandsvaders, vijftien adoptieouders en twintig naasten hebben hun verhalen gedeeld voor het onderzoek.

De onderzoekers benadrukken dat ondanks individuele verschillen, er een rode draad te herkennen is in de impact van deze geschiedenis op het leven van de betrokkenen. Het is van belang dat erkenning en ondersteuning geboden wordt aan degenen die hierdoor getroffen zijn.