Oud-premier Rutte bekritiseert trage verkiezingsprocedure in Nederland

Gepubliceerd op 04/06/2025 20:00 in Binnenland

Voormalig premier Mark Rutte heeft in 2023 opgemerkt dat Nederland een traag land is als het gaat om het organiseren van nieuwe verkiezingen na de val van een kabinet. Zowel bij zijn eerste als zijn laatste kabinet duurde het bijna vijf maanden voordat er nieuwe verkiezingen werden georganiseerd.

Tijdens een NAVO-top sprak Rutte met de toenmalige Britse premier Sunak over deze kwestie. Sunak moest lachen en zei dat als hij het parlement ontbindt, de verkiezingen binnen 28 dagen moeten plaatsvinden.

In Nederland duurt het gemiddeld vijf maanden voordat er nieuwe verkiezingen worden georganiseerd, wat eerder regel dan uitzondering is. De Tweede Kamer heeft het kabinet opgeroepen om de verkiezingen zo snel mogelijk uit te schrijven, maar de Kiesraad heeft aangegeven dat 29 oktober de eerste reële optie is.

Bijzonder hoogleraar electorale politiek, Henk van der Kolk, legt uit dat verschillende wetten in Nederland ervoor zorgen dat de verkiezingsprocedure vertraagd wordt. Zo moet de Tweede Kamer tijd kopen om aan de wet te voldoen door niet direct na de val van het kabinet ontbonden te worden.

De Kieswet belemmert de snelheid om vier redenen. Allereerst moeten nieuwe partijen de gelegenheid krijgen zich te registreren na de val van een kabinet. Daarnaast wordt veel tijd besteed aan het benaderen van Nederlandse kiezers in het buitenland. Verder vinden gemeenten dat een strakke termijn van 75 dagen te veel druk zou leggen op de organisatie van de verkiezingen. Tot slot wordt in Nederland veel waarde gehecht aan zorgvuldige procedures en is er de mogelijkheid om tegen elk besluit in beroep te gaan.

Volgens Van der Kolk is het niet verstandig om zomaar de werkwijze van andere landen over te nemen, maar bij herziening van de Kieswet kunnen ideeën uit het buitenland wellicht de periode tussen de val van een kabinet en de verkiezingen verkorten.