Toename gebruik bijzondere bevoegdheden AIVD en MIVD door internationale spanningen

Gepubliceerd op 18/03/2025 04:00 in Binnenland

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) hebben vorig jaar meer gebruik gemaakt van hun bijzondere bevoegdheden om in het geheim informatie te vergaren, zo blijkt uit het jaarverslag van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB). In 2024 kreeg de TIB 4445 verzoeken van de twee diensten, wat een stijging van 30 procent betekent ten opzichte van het jaar ervoor.

De stijging van het gebruik van bijzondere bevoegdheden wordt toegeschreven aan internationale spanningen, zoals de oorlog in Oekraïne en de Gazastrook. Hierbij gaat het om activiteiten zoals telefoons afluisteren, camera's plaatsen of internetverkeer aftappen. De TIB merkt op dat "geopolitiek gezien veel is gebeurd" in 2024, met onder andere de toenemende dreiging uit China en Rusland.

Elke keer dat de AIVD en MIVD hun bijzondere bevoegdheden willen inzetten, moeten zij toestemming vragen aan de TIB. Deze commissie beoordeelt of de verzoeken rechtmatig zijn, aangezien deze bevoegdheden een inbreuk vormen op de grondrechten. De TIB benadrukt echter dat deze inbreuk soms noodzakelijk is om de nationale veiligheid te beschermen tegen terrorisme, cyberdreiging, spionage of criminele ondermijning.

Hoewel bijna alle verzoeken van de inlichtingendiensten in 2024 werden goedgekeurd, maakte de TIB zich samen met de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) zorgen over de AIVD. Deze toezichthouders uitten hun bezorgdheid over het feit dat de AIVD zich soms bezighoudt met taken die niet tot hun verantwoordelijkheden behoren.

De CTIVD controleert achteraf of de AIVD en MIVD zich aan de wet houden. Zij hebben toegang tot de systemen van de inlichtingendiensten en kunnen zo dieper ingaan op de handelingen van de diensten. Zorgen zijn er met name over het vermengen van opsporing en inlichtingen, waarbij de AIVD steeds vaker personen wil onderzoeken die geen bedreiging vormen voor de nationale veiligheid.